Wat gevoelens en emoties aan jou vertellen…

Omgaan met weerstand is een actueel onderwerp waar veel mensen in hun werk of privéleven mee te maken hebben. In ‘Omgaan met weerstand’ vind je een reeks van 3 blogberichten die over dit onderwerp gaan. In dit deel, deel 3, gaat het over gevoelens en emoties en welke boodschappen zij jou geven in bepaalde situaties.  

Handig: emoties bereiden je voor op iets belangrijks!

Zoals je hebt kunnen lezen in blog 2 van deze 3-delige reeks, gaat weerstand gepaard met gevoelens en emoties. Gevoelens en emoties zijn een overlevingsmechanisme die zowel universeel als collectief in ons geheugen gegrift staan. Een belangrijk kenmerk van emoties is dat ze heel snel en onverwacht kunnen optreden; we kunnen er zelfs door worden overvallen! Hierin ligt tevens de belangrijkste functie van emoties: ze bereiden ons voor op iets belangrijks (gevaren en bedreigingen) zonder erover te hoeven nadenken. In de miljoenen jaren van de menselijke ontwikkeling hebben gevoel en emoties tot acties geleid, waarmee de mens de gevaren en moeilijkheden van het leven het hoofd kon bieden.

Hoe kan iedereen een andere emotie hebben bij dezelfde situatie?

Naast een primitieve emotie – angst gekoppeld aan een oer-overlevingsdrang om onszelf en onze omgeving te beschermen – komen emoties ook voort uit onze eigen opgebouwde ervaringen, gedachten en de kijk op de wereld om ons heen. Zo kan het dat twee mensen bij één en dezelfde situatie verschillende gevoelens en emoties hebben. Bijvoorbeeld:

De situatie is: het regent.

Mevrouw A wordt er helemaal down van, want toen zij depressief was, regende het vaak.

Meneer B Wordt er helemaal vrolijk van, want hij werd verliefd in de regen.

Deze emotie heeft niets te maken met de regen, maar met de verbinding die gelegd is in het verleden en met de gedachten die daarmee gepaard gaan. Een situatie wordt herkend (regen) en ‘triggert’ het bijbehorende gedachtenpatroon en de bijbehorende emotie.

En wat doen gevoelens dan?

Onze gevoelens wijzen ons de weg als we oog in oog komen te staan met dilemma’s, zoals weerstand, problemen en gevaren die te belangrijk zijn om aan het intellect over te laten. Ons gevoel werkt ook veel sneller dan onze ratio. Vaak heb je eerst een gevoel en beredeneer je pas achteraf. Ons gevoelssensatie is vaak een reden voor actie. Of het nu gaat om gevaar, weerstand, tegenslagen, een groot verlies of een doel blijven nastreven, onze sterke gevoelens bieden ons een richting en bereidheid tot handelen. Als het om beslissingen gaat, dan telt voelen even zwaar als denken. Daarom is een gezond verstand naast een gezond gevoel even belangrijk.

Ieder mens – ook jij – heeft 5 basis-emoties

Iedereen heeft 5 basis-emoties in zich en kun je omschrijven als: bang, boos, bedroefd, blij en liefde. Maar wat betekenen ze, en vooral, wat kun jij ermee? Hieronder een uitleg:

1) Bang – Angst

Angst is een gevoel dat ons de energie oplevert om te handelen op die momenten dat gevaar ons bedreigt. Het positieve is dus het oproepen van extra energie, overlevingsenergie. Denk hierbij aan de weerloosheid en kwetsbaarheid van een baby. Voor overleving zijn baby’s afhankelijk van hun verzorgers. In deze afhankelijkheid groeien de eerste ervaring van angst. Ten eerste angst om in de steek gelaten te worden. Ten tweede angst om geen eigenheid te mogen hebben. Angst om totaal op te gaan in de ander. Als mensen hun angst goed gebruiken denken ze extra goed na, wordt hun intuïtie scherper, hun gevoeligheid groter en nemen hun lichamelijke mogelijkheden onvoorstelbaar toe. We hebben vaak niet geleerd onze angst functioneel te maken. Daarom zien we vaak dat mensen bang worden van hun eigen angst waardoor de energie blokkeert en niet wordt vrijgemaakt.

Paniek

Angst kan overslaan in paniek. Paniek is ongeremde angst en kan je verlammen en dus gevaarlijk zijn, omdat je niet meer tot handelen staat bent.

2) Boos – Woede

Boosheid is het gevoel dat ons de energie oplevert om te handelen wanneer mensen over onze grenzen gaan. In positieve zin gebruiken we onze boosheid al grensverdediging en zonder verdere agressieve bedoelingen. Bij een goed gebruikte boosheid nemen ons onderscheidingsvermogen, ons bewustzijn en ons denkvermogen toe. Dit in tegenstelling tot wat veel menen geloven. Een positieve boosheid schept afstand, afstand is nodig voor het denken. Daarmee onderscheidt boosheid zich van woede, drift en razernij.

Woede

Mensen die hun boosheid buiten proportie hanteren kunnen slechts woedend worden. Hun activiteit is geen grensverdediging, maar het beschadigen van grenzen van anderen. Slecht omgaan met grenzen wil zeggen slecht omgaan met boosheid. Het vastzetten van de boosheid kost enorm veel energie. Mensen doen niet boos maar worden doodmoe. Depressiviteit is dan een veel voorkomend gevolg hiervan.

3) Bedroefd – Verdriet

Verdriet is het gevoel dat wij ontwikkelen als wij behoefte hebben aan steun van anderen, om te rouwen over iets dat we verliezen. De rouw is nodig om het oude los te kunnen laten en weer te gaan hechten aan een nieuwe situatie. Rouwen is de spanning (crisis) dat ontstaat tussen angst en kans. We voelen de angst om het oude vertrouwde los te laten en zijn bang voor het onbekende, de nieuwe kans. Dit spanningsveld vraag om te delen, bij delen hebben we behoefte aan nabijheid en aandacht.

Verdriet

De definitie van verdriet is om in intimiteit met anderen zo dicht mogelijk bij het verlorene te komen, dat afstand nemen mogelijk wordt. Wanneer we de nabijheid van anderen genoten hebben, wanneer wij gekregen hebben wat wij nodig hebben zal onze behoefte bevredigd zijn en het gevoel verdriet schuift naar de achtergrond tot het tenslotte verdwijnt. Dan zijn wij in staat los te laten, nieuwe kansen te zien aan te pakken en door te blijven groeien. Verdriet kan ook negatief aangeleerd worden. Vaak hebben mensen wel aandacht gekregen, maar niet voor de behoefte waaruit het verdriet ontstaan is.

Mensen kunnen ook het verdriet gebruiken om anderen aan zich te binden, om de situatie waarin de behoefte ontstaan is niet te hoeven voelen en niet te hoeven veranderen. Bijvoorbeeld: een kind waarvan zijn speelgoed gestolen is, huilt om het verlies, zoekt troost en krijgt dat bij zijn moeder, kan het leren dat het niet nodig is energie te ontwikkelen om het ontstane gemis op te vullen. Het kind wordt niet daartoe gestimuleerd, en bij herhaling van dit soort ervaringen leert hij, om zichzelf als machteloos te ervaren, en dat hij met behulp van verdriet mensen uit zijn omgeving moet mobiliseren om zijn zaakjes voor hem op te knappen. Zo wordt er veel zorg in de wereld gevraagd en gegeven (die eerder tot doel heeft een situatie te herstellen of te behouden), maar niet om te veranderen. Veranderen doet pijn (brengt mensen bij het gemis) en daar doen mensen alles aan om de pijn te vermijden.

Andere mensen hebben geleerd dat verdriet verboden, kinderachtig, meisjesachtig, zwak of lastig voor anderen is. Deze mensen hebben de neiging om verdriet te verstoppen. Wanneer deze mensen opnieuw leren te voelen wat ze voelen, hun gevoelens ernstig te nemen als de boodschappers van een behoefte, dan zal dit bevrijdend werken.

4) Blij – Vreugde

Met blijheid creëren we energie om levenslust te ontwikkelen en in stand te houden. Levenslust is een van de belangrijkste menselijke basale behoeften. Blijheid maakt ons aantrekkelijk voor de ontmoeting met anderen en heeft een grote genezende kracht. Genieten is een wortel van gezondheid. Als iemand zwaaiend met een diploma een rondedansje maakt, dan ligt daar waarschijnlijk een blije emotie, opluchting en trots aan ten grondslag.

5) Bedroefd – Verdriet

Een bewuste universele liefde vanuit een geopend hart. Deze liefde brengt aandacht, verbinding, nabijheid, geeft vertrouwen en is onwrikbaar. Vanuit dit gevoel van liefde kunnen we authentiek, aanwezig en aandachtig zijn, en kunnen we bij de ander aansluiten zonder oordeel. Liefde is de sleutel tot contact, zonder liefde ontstaat geen contact, geen compassie en geen empathie.

Wat kun jij ermee?

Samengevat: emoties en gevoelens mogen er zijn! Negeer je de waarde ervan, dan kan dat gevolgen hebben voor je gezondheid. Wanneer je emoties en gevoelens er niet mogen zijn, word je gehinderd in je ontwikkeling en houd je jezelf en je omgeving als het ware voor de gek. Het verstoppen van je emoties en gevoelens kost je buitensporig veel energie. Het kan zelfs schadelijke gevolgen voor je hebben! Deze negatieve energie vormt bijvoorbeeld een belangrijke bron bij het ontstaan van minderwaardigheidsproblemen, slachtoffergevoel, gebrek aan zelfvertrouwen, veel stress, burn-out, depressies enzovoort. Kortom, jouw emoties en gevoelens zijn waardevol en het is goed om ernaar te luisteren. Neem deze signalen mee in elke situatie waar je in staat en in elke beslissing die je neemt.

Meer weten?

Wil je meer weten over omgaan met weerstand en leren hoe jij optimaal gebruik van weerstand kunt maken om je doelen te bereiken? Vraag dan een gratis inzichtgesprek aan. Blijf mijn blogs volgen voor meer verdieping en inspiratie.